Ergen olmak güç iş doğusu. Ne kendini ne de aileni bir türlü beğenmezsin. Mutsuzluk, karşıtlık, eleştirisellik, öfke periyodun değişmez özellikleri güya. Ergen anne babası olmak daha da sıkıntı. Ebevenyler süratle değişen, yenilikler deneyen, kelam dinlemeyen çocukları karşısında şaşkınlık içindeler. Saçlarını kırmızıya boyatıp, piercing yaptıran çocuklarına nasıl bir reaksiyon göstereceklerini kestiremiyorlar.
Yeni kıymetlerin ve davranış formlarının arandığı, aile yerine arkadaşların ve ferdî ilgi alanlarının hayatları doldurduğu ergenlik periyodunu, ergen ve ailelerin daha rahat geçirmesi için yapılması gerekenlerle ilgili Terapi İstanbul’dan Klinik Psikolog Deniz Sevinç merak edilenleri yanıtladı.
Ergen çocuk ne hisseder?
Çocuk, ergenliğin başlarında bedensel ve duygusal değişiklikler karşısında ahenk ve baş etme uğraşlarında yetersiz kaldığını hissedebilir. Duyular süratle iniş çıkışlar gösterir. Çabuk sevinip, çabuk üzülüp, çabuk öfkelenirler. Dağınık ve savruk olurlar. Dış görünüşe verilen ehemmiyet artar. Dürtülerin artması, cinsel kimliğin hissedilmeye başlamasıyla birlikte toplumun beklentilerine uygun yeni rollerine alışmaya çalışırlar. Soyut düşünebilme yetenekleri artar. Ergenler artık yeni bedeller, yeni davranış formları, referans alacağı yeni şahıslar aramaya başlar. Arkadaşlıklarda evvelce hem cinsler tercih edilirken, devrin ortalarına gerçek ilgi karşı cinse yönelir. Gençlik çağı, hem bağımsızlığın kazanıldığı hem de topluma karışıldığı bir periyot.
Ergenliğin sonlarına yanlışsız en kıymetli özellik kimlik gelişimi. Mesleksel kimlik kazanmak ve bu manada kendini tanımlamak ister. “Ben kimim? “, “Ne olacağım?” üzere soruları, inanç duyarak yanıtlaması çok değerli olur. Ergenliğin sonuna gelip de bu sorulara uygun karşılıklar bulamamış bir genç kimlik kaosu yaşayabilir. Kaç-kovala cinsellik yerini, “sevgi, dostluk, birliktelik, cinsellik ” bütünlüğüne bırakır.
Ergenlikteki devirler ve tesirleri neler?
Bağımsızlığın ve toplumsal üretkenliğin kazanıldığı bu devir 12’li yaşlarda başlayıp 20’li yaşların ortalarına kadar sürer. Çok uzun bir vakit diliminden kelam ettiğimiz için kazanılan marifetler, karşılaşılan sorunlar açısından periyot dönem farklı tesirler bırakır.
Ergenliğin başları
Ergenliğin başlarında biyolojik değişiklikler süratle gerçekleşir. Bu o denli büyük bir güçtür ki, genç birey dürtülerini denetim etmekte ve manalandırmakta zorlanır. Yansıları evvelce kestirilemez olur. Dış görünüm değer kazanır. Lakin öz bakımlarında yüzeysel ve üşengeç olurlar. Kendi vücutlarına ait hoşnutsuzluklar yaşarlar. Birbirlerinin sırlarını paylaşmaya ve yardımlaşmaya dayalı arkadaşlıklar yaşarlar. Bu, hem genci ileride insan ilgilerinde yakınlık kurmaya hazırlar hem de ayna görevi görerek duygusal olgunlaşmayı hızlandırır. Bilişsel gelişimin başlaması ile toplumsal olaylara, ideolojiye, siyaset üzere mevzulara ilgi artar. Aslında genç birey şimdi nasıl bir güç kazandığının farkında olmaz. Değişen hayatına yeni manalar bulmaya çalışır. Bir yandan büyümek için sabırsızlanırken, başka yandan çocuksu davranışlarından kurtulamaz.
Ergenliğin ortaları
Ergenliğin ortalarına gelindiğinde bilişsel gelişim tamamlanır. İçgörü geliştirebilir tepkisel davranmak yerine üzerinde düşünülmüş, daha ayrışmış davranışlar sergileyebilir. Baş edilmesi gereken en değerli mevzu ise cinsel kimlik gelişimi olur. Cinsel hususları aileleri ile değil arkadaşları ile paylaşmayı tercih ederler. Karşı cinse duyulan ilgi artar. Şayet bu devir de sıkıntılı geçerse ayrılma, kişiselleşme süreci uzar gencin ruhsal yapısında iniş çıkışlar görülebilir.
Ergenliğin sonları
Artık ergenliğin sonunda kimlik gelişimi kıymet kazanır. Gelecekle ilgili planlar yapması ve buna uygun davranması gerekir. Daha evvelki devirler sıkıntısız atlatıldıysa, gencin kimlik entegrasyonu tamamlanmış olur. Daha evvelki periyotlarda özveri gösteremeyen genç insan artık özverili davranabilir. Anlaşılmak, anlamak ve kabul etmek için artık hazırdır. Ergenliğin başından beri yaşanan hislerin, kurulan özdeşimlerin, edinilen tecrübelerin harmanlandığı ve senteze ulaştığı bu periyotta genç insan kazanımlarıyla ya da eksiklikleri ile yetişkinliğe adım atar.
Ergenlik periyodunda hangi sıkıntılarla karşılaşılır?
Ergenlik devrinde biyolojik ve hormonal değişiklikler o kadar süratli olur ki aile de çocukları kadar şaşkındır. İstikrarlı ve uyumlu okul çocuğu gitmiş yerine güç beğenen, çabuk reaksiyon veren, epeyce huzursuz bir genç gelir. Meskendeki kuralların çokluğundan ve sıklığından yakınır. Artık sırlar aileden çok arkadaşlarla paylaşılmaya başlanır. Soyut kavramları düşünebilme yeteneği artmıştır fakat kulaktan dolma ve ödünç alınmış fikirlerle aileyi eleştirme fırsatı hiç kaçırılmaz. Ailelerin bu üzere durumlarda çatışma yaratmadan kendileri ile konuşabileceği iletisi vermeleri gencin kendini itimatla tabir edebilmesini sağlar.
Anne babadan başka bir birey olma ve bunu onlara kabul ettirme eforları, ortalarındaki gerginliği arttıran diğer bir durumdur. Anlayışla kabul edilmek, gence kişiselliğini kazanabilmeyi ve otorite karşısında uygun pozisyon almayı öğretecektir. Gençlerin şahsî alanlarının genişlemeye başlaması ile bu alana girememek, müdahale edememek bazen aileleri ziyadesiyle endişelendirir. Ağır aşklar, bağlanmalar ve ayrılıklar da bu periyotta sık olarak yaşanır. Öğütler vermek, yol göstermek, eleştirmek onları uzaklaştırır, bağlantılarını hudutlar. Sorular sorarak kendilerinin doğruyu bulmalarını sağlamak, uygun bir dinleyici olmak kâfi olacaktır. Mesleksel kimlik kazanılması da bu periyoda denk geldiği için, bazen ailelerin kendi hayal ve isteklerini gençlere empoze etmeye çalışmaları inatlaşmalara neden olabilir.
Ergenlik periyodunda aileye hangi vazifeler düşer?
Anne-babaların yapması gereken bu kuvvetli süreçte çocuklarına takviye olmak, onlara ne kadar bedelli olduklarını hissettirmektir. Pahalı olduğunu bilen, sevilen, önemsenen bir genç, kendisini kanıtlamak için başını sıkıntıya sokacak deneyimlere muhtaçlık duymayacak ve kendisini muhafazayı bilecektir. Unutulmaması gerekir ki, ergenlik boyunca biriken müşahedeler, tecrübeler, yapılan yanlışlar ve doğrular bir ortaya gelerek, kişiliğin oluşmasında değerli rol oynar.
- Gençlere paha vermek
- Otorite boşluğu yaratmamak
- Öfkeli iken değerli bahisleri konuşmaktan kaçınmak
- Gencin kendini açık ve net olarak tabir etmesine fırsat vermek
- Çok esirgeyici ve yardımsever tavırları azaltmak
- Sevgi ve takdiri sözel olarak tabir edebilmek, birçok sorunun daha kolay halledilmesini sağlayacaktır.
-
Etiket: ergen, ergenlik devri, ergenlerle bağlantı, ergenlikte yaşanan problemler, ergen ailelerine düşen vazifeler, anne-baba
İLGİLİ HABERLER
Ergenlik devrinde aile baskısı
Ergen çocukların anneleri nelere dikkat etmeli?
Ergenlik periyodunda arkadaş baskısı
Çocuk-Aile-Okul üçgeninde yaşanan sıkıntılar
Bir yanıt bırakın