Pollective ve VMLY&R iştirakiyle çevrimiçi olarak gerçekleştirilen araştırma ile “Türkiye’de Bayan Olmak, Bayanlar Günü ve Güçlü Kadın” üzere mevzulara yer verildi. 8 Mart Bayanlar Günü araştırmasının sonuçları yayınlandı. Araştırma kapsamında, 16-65 yaş aralığında, 68 kentten 1018 bayan iştirakçi fikirlerini ve tecrübelerini paylaştı.
8 Mart, Bayanlar Günü değil, İşçi Bayanlar Günü!
- Araştırmaya katılan bayanların %98’i 8 Mart’ın Bayanlar Günü olduğunu biliyor. %31’u ise “emekçi” diye ekledi.
- “Kadınlar Günü’ne özel bir ikram alınmalı mı?” sorusuna 4 iştirakçiden yalnızca 1’i armağan alınmalı karşılığını verdi. Geri kalan %55’i armağan beklemiyor.
- %18 oranında bayan ise “Kadınlar Günü’nde armağan alınmalı mı?” sorusuna net biçimde “hayır” karşılığını verdi.
Kadın-erkek eşitliğinde kat edilecek çok yolumuz var!
8 Mart’ın ehemmiyeti her geçen yıl daha da artarken bayan erkek eşitliği noktasında bayanlar “kat edecek daha çok yolumuz var” diye düşünüyor.
- “Türkiye’de bayan erkek eşitliği var mı?” sorusuna iştirakçilerinin yalnızca %1’i net bir formda “evet var” diye yanıt verdi.
- İştirakçilerin %76’sı mutlaka yok derken %22’si biraz daha kararsız yaklaşarak “ne var, ne yok” dedi.
Güçlü bayanın özellikleri; bağımsızlık ve ekonomik özgürlük
Güçlü bayanların özellikleri ortasından en değerli olanı seçmeleri istendiğinde,
- İştirakçilerin %78’si “bağımsız yaşar” dedi.
- %19’u “kendi parasını kazanır”
- %3 “annedir” seçimini yaptı.
Annelik yapan, bakımı üstlenen bayanlar daha güçlü görülüyor
Araştırmanın geneline bakıldığında bayanın güçlü olmak için anne olmak zorunda olmadığı lakin annelik eden/bakım veren bayanların daha güçlü algılandığını görüldü. Bunun en kıymetli ispatı, “Yakın çevrende tanıdığın güçlü bir bayan var mı? Varsa kim?” diye sorusuna verilen karşılıklar:
- Her 10 bireyden 6’sı “anne/abla/kardeş” seçimi yaptı.
- İştirakçilerin ikinci seçimi %12 ile “tanıdıklar/iş dünyası/çevre” oldu.
- “Arkadaş” %9 ile 3. sırada yer aldı.
- Her 10 bayandan biri ise yakın etrafında güçlü bir bayan figürü bulamadığını söyledi.
Güçlü bayan kimdir?
Araştırmanın en dikkat çeken sonuçlarının çıktığı bu soruda iştirakçilere güçlü bayan olarak nitelendirdikleri gerçek ya da kurgusal 3 kişiyi nedenleri ile yazmaları istendi:
İştirakçilerin güçlü bayan olarak tanımladığı ünlü figürler
- Frida Kahlo, %15’lik oranla güçlü bayan dendiğinde akla gelen birinci isim.
- İştirakçilerin anneleri %10 ile ikinci güçlü bayan figürü oldu.
- Emma Watson hem aktivist duruşu hem de canlandırdığı Hermione Granger karakteri ile 16-24 yaş ortası iştirakçilerin ağır ilgisi sayesinde üçüncü sırada yer aldı.
- Pucca, fenomenler ortasında listeye giren tek bayan oldu.
- Televizyon dünyasının öne çıkan isimleri Müge Anlı ve Gülse Birsel. Müge Anlı, genç bayanlar nezdinde dikkat cazibeli halde görünür hale gelmiş ve güçlü bayanlar listesine dahil edilmiş. En çok sabrı ve duruşu ile anılmış.
- Türkan Saylan ile Marie Curie, en çok değinilen bayan akademisyen ve bilim bayanları olarak listede yer aldı.
- Virginia Woolf, edebiyat dünyasındaki isimler ortasında en çok bahsedilen kişi oldu.
“Z Kuşağı” bayanları, annelerini daha çok anlamaya çalışıyor
Annelerin en güçlü bayan figürler ortasında 2. sırada olmasının yanı sıra genç yaştaki bayanlar ailedeki bayan figürleri daha çok gözlemliyor ve anlamaya çalışıyor. Araştırmadaki açık uçlu sorulara verilen sözler mercek altına alındığında, yoğunlukla “anne”nin kendi ayakları üzerinde durabilmesi, sevdiklerini olduğu üzere kabul etmesi ve dışarıya karşı savunması, kaybedilen baba/koca akabinde bayanların baş başa vermesi üzere kıssalar “güçlü kadın” anlatısında merkezde yer alıyor.
Yaşça daha büyük bayanlar için annelerini anlamak, anne olunca ya da olgunlaşınca idrak edilen bir süreç olarak anlatılırken, genç bayanlar daha çok empati kurma, anlamaya çalışma ve takdir etme gayretinde.
Siyasi bayan figürleri ve birinciler & enler
2023 seçimleri yaklaşırken gündeme gelen 16-24 yaş ortasındaki gençlerin apolitize olup olmadığı konusu bu araştırmanın sonucunda da tartışma konusu.
Güçlü bayan figürlerine baktığımızda siyasi bayanların genç bayanları etkilemekte pek başarılı olmadığını söylemek mümkün. 25 yaş üzerinde Meral Akşener’in siyasi kimliğinden bağımsız olarak bayan hareketine verdiği takviye ise görünür olmayı başarmış.
Araştırma sonuçlarına bakıldığında birincilerin de unutulmadığı görülüyor. Sabiha Gökçen, Marie Curie üzere isimlerin yanında toplumsal cinsiyet rollerini odak alan düşünür Simone de Beauvoir ve Türkiye’nin birinci bayan tabibi olan Safiye Ali ismi geçen isimler ortasında.
Güçlü bayanlar ortasında; Özgecan Aslan, Emine Bulut, Feray Şahin üzere katledilen bayanlardan da bahsedildi. Hayatta oldukları müddette tanınmayan bu isimler, öyküleriyle bayanlara güç veriyor, güçlü olmayı hatırlatıyor.
Yaş 35 “Ben güçlü bir bayanım
35 yaş ve üstü bayanlar -doğrudan sorulmamasına rağmen- güçlü bayanlar listesine kendilerini de eklemiş. Öteki yaş kümelerinde ağır olarak görülmeyen bu eğilim daha çok evlenme/evlenip boşanma; aile kurma tecrübesiyle ilgili. Bayanlar hem kendilerinden hem başka bayanlardan bahsederken, aile hayatında başından geçen olaylarla ilgili anlatılara yer verdi.
Toplum tarafından evlenme veyahut aile kurma, ülküde insanın (özellikle de kadının) bir defa başına gelmesi gereken bir olgu. Klasik bir perspektiften bakmayan kimseler için bile bu öğrenilmiş/alışılagelmiş bir yargı. Münasebetiyle bu yaş kümesindeki bayanlar, toplum tarafından beğenilen görülmeyen “başarısız” evlilik geçiren bayanlara evvel kendilerinden başlayarak daha çok sahip çıkıyor. Araştırmada, Blog Muharriri Pucca’nın yaş büyüdükçe listenin başına gerçek geçmesi; yakın vakitte boşanma süreci geçirmesi ve bu süreci açık yüreklilikle toplumsal medya üzerinden takipçileri ile de paylaşmasıyla ilişkilendiriliyor.
“Rağmen” ve “fakat” ile bayan olmak!
Araştırmada güçlü olmak/kalmak ile ilgili soruların karşılıklarında “olumsuz bir faktöre rağmen” anlatısı ortaya çıktı.
Olumsuz faktör, bayan olmanın kendisi olarak görülüyor. Araştırma sonuçlarına nazaran bayanların birçoğu bayan olarak hayata gelmeyi, hayata dezavantajlı başlamak olarak düşünüyor. Fakat tarihten gelen bu miras bugün bayanı geriye değil ileriye götüren bir katalizör olarak görülüyor. “Kadın olmasına karşın dünyada/Türkiye’de varlığını sürdürebilen herkes güçlüdür” deniliyor.
- En güçlü bayan figürlere baktığımızda, ister istemez erkeklere ve erkekliğe karşın geldikleri pozisyon ön plana çıkıyor.
- Kurgusal ya da değil; erkekleri manipüle eden, erkekler tarafından önü kapatılmasına karşın sıyrılabilen hatta kurgusal karakterlerde erkeklere fizikî olarak üstünlük sağlayabilen bayanların ismi unutulmuyor.
- Dizi ve sinema karakterlerinin yanı sıra tarihi ve mitolojik figürler de sıklıkla karşılıklar ortasında yer alıyor.
İki bireyden biri İstanbul Mukavelesi’nin içeriğine hakim
İştirakçilerin %59’u İstanbul kontratının içeriğine hakim.
%38 hususları kâfi bulurken %21 hususları yetersiz buluyor.
%23 unsurların içeriği hakkında gereğince bilgi sahibi olmadığını düşünüyor.
%14 ise kararsız.
Türkiye’de bayanların karşılaştığı en değerli sorun nedir?
- %47 fizikî taciz
- %28 kelamlı taciz dedi.
- Fizikî ya da kelamlı; her 4 şahıstan 3’ü taciz en değerli sorun olarak görüyor.
- %11 İş bulma zorluğu ve iş yerinde haksızlık,
- %6 Eğitime erişim,
- %8 Öbür meseleler diye karşılık verdi.
Markalar bayan meselelerinin neresinde kalıyor?
“Bir markanın bayan sıkıntılarına değinmesi sende olumlu izlenim bırakır mı?” sorusuna,
%89 “evet bırakır” karşılığını verdi.
Bayanlarla en çok bağdaşan, aklına gelen birinci üç marka/reklam/figür
“Kadınlarla en çok bağdaşan, aklına gelen birinci üç marka/reklam/figür müellif mısın?” sorusuna birinci akla gelen markalar şöyle oldu:
- Her yaş kümesinde birinci akla gelen iki marka: Orkid ve Molped
- Kategori ve unisex tek marka Nike’ın listeye 3. sıradan giriş yaptı ve rakiplerinden önemli oranda ayrıştı.
- Hatırlama sırasında listeye giren birinci 10 markadan başkaları sırasıyla Elidor, Kotex, Dove ve Gratis oldu.
Bayanların ortasında en hatırda kalıcı güç veren sloganlar
Bayanlar bilhassa Ped markalarını ve onların güçlendirici telaffuzlarını hatırlıyor. Kız Üzere (Orkid), Dünya Tek Biz İkimiz (Molped), Gerçek Hoşluk (Dove), Bizi Bu türlü Bilin (Nike), Kız Kelamı (Molped) spontane hatırlanan birinci 5 slogan.
(*) Bu araştırma 2021 yılında data partneri olarak çalışmaya başlayan yeni jenerasyon araştırma ve pazarlama platformu Pollective ile pazarlama ve bağlantı tahlilleri ajansı VMLY&R tarafından Şubat 2021’de gerçekleştirilmiştir.
Bir yanıt bırakın