Kurumsal hayattan kıssa anlatıcılığına giden seyahat

Kurumsal hayattan kıssa anlatıcılığına giden seyahatinde bir büyük adım daha atan Ayça Erkol’un yeni kitabı “Bir Kış Gecesi Misafiri” Ekim ayı itibariyle raflarda yerini aldı. Müellif Ayça Erkol, Alakarga Yayınları iş birliği ile çıkardığı dördüncü kitabında çağımızın insani meselelerinden besleniyor.

Kurumsal hayattan kıssa anlatıcılığına giden seyahat

Genç öykücülüğümüzün dikkat çeken isimlerinden Ayça Erkol’un yeni kitabı “Bir Kış Gecesi Misafiri” Ekim ayı prestiji ile tüm kitap satış noktalarında yerini aldı. Gündelik ömrün her alanında karşılaşabileceğiniz karakterler, merak uyandıran kurgu ve farklı yazınsal arayışlarla örülü bu kitap, gerçek öyküseverlere hitap ediyor.

Yeryüzü dediğimiz kaypak yerden ışık bir anda çekiliverse… Güneş elini, Ay eteğini çekiverse…
Dev bir örtü açsak gökyüzünün tam altına ve düşen yıldızları toplasak tek tek… Geriye kalan şey karanlık değil, çırılçıplak soyunmuş, artık ışıktan korkmadığı için hiçbir şeyi saklamaya gerek görmeyen insan tabiatı olurdu…

Ayça Erkol, profesyonel müelliflik seyahatine birinci olarak “Hiç Aklımda Yokken” isimli 2016 yılında yayımlanan hikaye kitabı ile başladı. Akabinde “Bir İsmin Vardı Senin” ile Türk edebiyatına damga vuran, edebiyatımızın üç büyük şairinin dizelerine kurulan bağımsız ve özgür bir müellifin, Tomris Uyar’ın yazarlığının yanında hayallerini, umutlarını, hayal kırıklıklarını okuyup onunla kısa fakat keskin bir seyahate çıktığımız romanı ile buluştuk. Erkol, akabinde tekrar öykücülüğüne geri döndü ve “Sonra Sincaplar Geldi”.

Ayça Erkol, son olarak “Bir Kış Gecesi Misafiri” (2020) isimli hikaye kitabı ile raflarda yerini aldı. Erkol’un bu son hikaye kitabında, birinci iki hikayesinde evvel karakterlerin farklı vakitlerini işleyen bir romanın modüllerini okumaya başladığımız hissini uyandırıyor. Akabinde başka karakterleri okurun hayatına sokuyor.

Erkol, kıssaları ortasında irtibatlar kurarak, okura yer yer kısa roman tesiri uyandırıyor. Zira sonunu bize bıraktığını düşündüğümüz hikayeler aslında öbür bir hikayesinde tamamlanıyor. Bilhassa kitaba ismini veren “Bir Kış Gecesi Misafiri” ile okuru hayaller, öyküler ve sanrılar ortasında bir yere taşıyan, biz büyüklere masallar okuyan Ayça Erkol ile yazın hayatına girişini, öykü anlatıcılığını konuştuk.

Sizi sokakta gördüğümüz, gazetelerde okuduğumuz insanları hikaye kitaplarınızın kahramanı yapıyor ve bize onların kısa ve vurucu öykülerini anlatıyorsunuz. Bu farklı insanların derinlerine inerken onlarla nasıl bağ kuruyorsunuz? Zira kitaplarınızda derinlemesine işlediğiniz pek çok farklı karakter var.

Gerçekle hayalgücünün kendimce ülkü karışımını yaratmanın peşinde olduğumu söyleyebilirim. Dediğiniz üzere kahramanlarımın her birinde gerçek hayatta çok yakından tanıdığım bir insanın birtakım özellikleri olduğu üzere, daha uzaktan gördüğüm/gözlemlediğim/bir yerlerde okuduğum/duyduğum karakterlerin özellikleri de var. Mümkün olduğunda farklı bölümlerden beşerle sohbet etmeye, münasebet kurmaya da itina gösteririm, kendi kısır toplumsal etrafımda kalmamaya çalışırım, kesinlikle bunun da hissesi vardır. Kitaplarınızda günümüzün dünyasını yaşayan, bizden birileri var. Bazılarıyla ortak sıkıntılarımız, yaşamsal tasalarımız bulunuyor. Bizi bu periyotta, geçmişe göre daha zorlayan sizce nedir? Jenerasyon farklı, teknolojiye uyumlanamama, hayatın suratı, dış tesirlere maruz kalma oranımızın artışı… Hatta öykülerinizden birinde ruhsal olarak sıhhati yerinde olmayan fakat toplumsal hayat içerisinde bir formda ona yer sağlanmış dindar bir kişinin dinlediği bir konuşmanın hayatına direkt yansımasını da görüyoruz. Gelenekler, inançlar ve günümüz dünyası ortasındaki ikilemler bizi nereye götürüyor?

Geçmiş vakitlere nazaran daha çok zorlandığımız birkaç şey olduğunu düşünüyorum. Birincisi sizin de dediğiniz üzere sürat. Bizden evvelki kuşakların on yılda gördüğü değişimi bizler bir yıl içinde yaşayabiliyoruz. Bu da çok farklı bir algılama, özümseme ve adapte olma yeteneği gerektiriyor. İkincisi kuralsızlığın kural olması hali ve çok fazla seçeneğimizin olması. Artık tartışamadığımız ya da kayıtsız kuralsız kabul etmek zorunda olduğumuz pek bir şey kalmadı. Din, gelenekler, cinsiyet rolleri, otorite, hükümetler, sistemler… Hepsi bundan nasibini alıyor. Kime sorsanız özgürlüğü sevdiğini söyleyecektir lakin bir lokantaya gittiğinizde iki yüz çeşitlik bir menü önünüze gelirse seçim yapmakta zorlanırsınız ve yanlış seçim yapma olasılığınız yükselir. Son olarak da vebal demek istiyorum. Evet, her kuşak bir evvelkini cürümler lakin bugüne baktığımızda gezegenin geldiği durumdan bizler daha fazla sorumluyuz. Dönüşü olmayan noktaya gelmemize neden olan beşerler çoğunlukla şu anda yeryüzünde olan beşerler ve Z jenerasyonu bizi bunun için suçluyor, çok da haklılar. İkilemler bizi nereye götürüyor? Ben çok fazla ikilem kaldığını düşünmüyorum. Elli yıl evvel daha siyah beyaz bir dünya vardı. Amerika mı Rusya mı? Dindar mı, liberal mi? Artık böylesi keskin kutuplar bence yok. Bunu sinema ve edebiyattaki değişen, birbiri içine giren kötülük ve düzgünlük kavramlarına bakarak da görebilirsiniz. Romanlarınızda bilhassa insanların hayvanlarla olan alakaları üzerine çokça duruyorsunuz. Çocuklar da keza, hikayelerinizde kıymetli bir yerde. Her ne kadar “büyüklere masallar” okusanız da çocuklar ve hayvanlar kurgunuzu şekillendiriyor. Sizi buraya taşıyan, onları baş kahraman yahut kıssanın ana noktası haline getiren nedir?

Çocuklarla hayvanların ortak birçok özelliği var, her ikisi de doğaldır, kirlenmemiştir, hesapsızdırlar ve içleri dışları birdir. Bilhassa travmasız bir hayvanla, ebeveynleri tarafından kaygı aşılanmamış bir çocuğun birinci müsabakalarını gözleyin; her iki taraf da birbirine karşı merak ve sevgi doludur ve aslında her iki çeşidin de fabrika ayarları budur. Birbirlerine sevgiyle dokunan bir çocukla bir hayvan beni çok duygulandırır ve ilham verir. Bilhassa hayvanlara karşı inanılmaz bir sevgim ve hürmetim var, hayat emellerimden biri onlara yardım edebilmek ya da onlarla ahenk içinde yaşamak diyebilirim. Şu anda profesyonel olarak yaptığım iş de direkt hayvanlarla ilgili aslında. Hem evcilleştirdiğimiz hem de doğal omurlarındaki hayvanlara insanlık olarak büyük haksızlık yaptığımızı düşünüyorum. Köpeklerle ilgili okuduğum bir kitabın önsözünde vardı ve çok etkilenmiştim: “Binlerce yıl evvel kurtlarla bir mutabakat yaptık. Onlar bizi, meskenlerimizi, sürülerimizi koruyacak, biz de onlara yemek, barınak ve sevgi verecektik. Kurtlar kelamlarını daima tuttular, pekiyi ya biz?” diyordu. Üzerinde biraz düşünürseniz hayvanlara tarih boyunca yaptığımız haksızlık ve zulüm inanılmaz boyutlarda. Konuşmak, organize olmak, haklarını aramak üzere bir seçenekleri bile yok. Bu bencillik ve vurdumduymazlık, kendimizi her şeyin merkezinde görmemiz ve her şeye hakkımız olduğunu düşünmemiz beni inanılmaz üzüyor ve öfkelendiriyor. Çok kuvvetli hislerim var mevzuyla ilgili. Bunların yazdıklarıma yansımasıdır gördükleriniz. Sizi öykücü olarak tanıdık fakat Tomris Uyar’ın baş kahraman olduğu bir romanınız da var. Tomris Uyar’ın size tesirleri neler? Kendinizle örtüştüğünü düşündüğünüz noktaları var mı? Kitabınızı hazırlarken nasıl bir seyahat yaptınız?

Tomris Uyar çok âlâ bir öykücü ve lisanı çok düzgün kullanıyor. Öncelikle buna fevkalade bir hürmetim var. Öykücü kalmaktan da hiçbir vakit gocunmuyor, romancı olmaya çalışmıyor mesela. Buna ek olarak inanılmaz bağımsız ve kendi kuralları, duruşu olan bir bayan. Türk edebiyatına damgasını vurmuş üç erkekle yakın münasebeti var ve yalnızca bununla anılmasını isteyenlere inat çizgisi ile, yazdıkları ile, entelektüel birikimi ile bu dünyada o erkekler kadar dev bir duruşu var, buna fevkalade bir hürmet duyuyorum. Yazmaya hazırlanırken öncelikle yazdıklarını bir kere daha okudum, en çok da Gün Dökümü; Bir Uyumsuzun Notları üzerinden tekrar, alt çize çize gittim. O yılların Türkiye’sine, edebiyat etrafına ve Tomris Uyar’un iç dünyasına dönmüş dayanılmaz bir ayna bu günlükler. Elbette onun hakkında yazılanları, İdeal Tamer, Turgut Uyar ve Edip Cansever bağları de bir defa daha merceğimdeydi. Kitap aslında yayınevinin gençlere Türk Edebiyatı’nı sevdirmek için hazırladığı özel bir projenin kesimiydi. O yüzden kitabın kahramanı genç bir kız ve şayet Erin üzere bir kız Tomris Uyar’la tanışıp dost olsaydı ortaya nasıl bir ilgi ve diyaloglar çıkardı sanki diye düşünürken oluşturduğum bir kurgu oldu. Sizin en dikkat çeken özelliklerinizden biri, kurumsal hayatın içerisinde faal bir formda yer alırken, bir mühendis olarak yazın hayatına da devam ediyor oluşunuz. Murat Gülsoy’un Boğaziçi Üniversitesindeki yaratıcı müelliflik derslerine ve atölye çalışmalarına katıldınız. Bu tıp atölye çalışmalarının sizdeki yansıması nasıl oldu?

Murat Hoca çok değerli bir muharrir ve atölye çalışmaları da çok başarılı, keza Semih Gümüş Hoca’nın da atölye çalışmasına katıldım. Her şeyden evvel bu türlü isimlerin metne bakış açıları, görüşleri, size verecekleri en ufak ipucu bile çok değerli, kenara not edilesi, beyne kazınası. Ayrıyeten atölye çalışmaları yazın hayatınıza bir disiplin getiriyor. Yazan ya da yazmak isteyen insanların devir periyot kendilerini adeta kampa almaları da hoş bir şey. Yoksa hiç kimse kafatasınızı açıp içine iki doz yaratıcılık akıtmıyor fakat her şeyde olduğu üzere yazmak kelam konusu olduğunda da disiplin, pratik ve odaklanmak sizi ileriye taşır, atölyeler de bu manada hakikat isimler tarafından verildiğinde yararlıdır. Yazarlığınıza en çok tesir eden muharrirler kimler oldu? Size hayatınızın kitaplarını sorsak, bize bir birinci 5 yapabilir misiniz?

Eyvah, en zorlandığım soru! Liste yapmakta çok güzel değilim maalesef. Okuduğum her metnin tesiri var, en çok da beğenmediklerimin tahminen de. Fakat vilayetle seçmemi istiyorsanız Emily Bronte ile başlayacağım. On iki yaşındayken Uğultulu Tepeler’i okuduğumda bir atmosfer nasıl yaratılır, okur o atmosferin içine nasıl çekilir bununla tanışmış oldum. Metni yirmi dokuz yaşında, kasabalı bir kız yazmıştır üstelik. Daha birinci sayfasından itibaren bende “benzer bir şey yapmalıyım” hissi uyandırmıştı, bu yaşımda o his hâlâ çok canlı. İkinci dönüm noktası Rus Edebiyatı’nı keşfettiğim devir elbette. Onca mükemmel metin ortasından seçmem gerekirse Anna Karenina’yı alırım. Üçüncü sırada Lolita ve Nabokov gelir, bu türlü güç bir mevzuyu bu türlü anlatabilmek! Orhan Pamuk’tan Benim Adım Kırmızı’yı eklemek istiyorum dördüncü sıraya. Beşinci olarak da Latife Tekin’den Ormanda Vefat Yokmuş’u almak isterim. Türk edebiyatında sizi en çok etkileyen muharrirler kimlerdir?

Latife Tekin, Faruk Duman, Tomris Uyar, Sait Faik, Oğuz Atay, Murat Gülsoy, Hakan Günday birinci aklıma gelenler. Kısa bir roman tadı bırakan son hikaye kitabınız akabinde karakterlerden birini bir romanda görme fırsatımız olacak mı?

Buna uygun olduğunu düşündüğüm karakterler var, evet. Saklambaç’taki site sakini, Konuk ya da Ördek Avcısı dediğiniz üzere daha uzun metinlerin de taşıyıcısı olabilirler. Ben de size sormak isterim; okur olarak hangi karakteri tekrar görmek isterdiniz? Son olarak okuyucularımıza neler söylemek istersiniz?

Metinlerimi okuyan ve keyif alan herkese teşekkür ederim öncelikle. Toplumsal medyanın da imkanları ile o denli hoş ve içten yorumlar yapıyorlar ve geri bildirimlerde bulunuyorlar ki, metnin ve anlatmak istediklerimin bu kadar incelikle okuyanlara geçmiş olması bana büyük memnunluk veriyor.

İçinden geçtiğimiz sıkıntı vakitlerde desteklerimizden biri sanat ve edebiyat, lütfen okumaya ve daha uygun günlere inanmaya devam etsinler.

Bize ayırdığınız vakit için Pudra.com takımı olarak teşekkür ederiz.