Berdel, öç karşılığı evlenme, beşik kertmesi, kuma, kan bedeli evliliği, analı kızlı, çocuk evlilikleri… Zoraki evlilikler ülkemizde o kadar yaygın ki, en az 10 çeşit farklı ismi var! Prof. Dr. Oğuz Polat’ın proje koordinatörlüğünde gerçekleştirilen “Zoraki Evliliklere Sıfır Tolerans” projesi ile ülkemizde en sık gerçekleşen zoraki evlilik tipleri hakkında bilgi aldık.
Eğitimsizlik, aşiret faktörü nedeniyle sürdürülen töre, bayanın özgür davranışını denetim, aile içi şiddet üzere nedenlerle gerçekleştirilen zoraki evlilikler yalnızca bayanı değil, erkeği de etkiliyor. Zoraki evlilikler bilhassa ataerkil kültürlerde uygulanmakla birlikte, birçok zoraki evlilik şahsen bayanların (anne, teyze, büyükanne yahut mağdurların kızları) zorlamasıyla ve dayanağıyla gerçekleşiyor.
Zoraki evlilik mağdurlarının çoğunluğu bayan olmakla birlikte, erkekler de mağdur olabiliyor. Bilhassa ebeveynleri tarafından evlendirilen erkek çocukları, eşcinsel, trans yahut öbür davranışlarda bulundukları için sıkıntılı bulunup ‘iyileşsinler’ diye evlendiriliyor. Bu nedenle zoraki evliliklerde mağdur yalnızca bayan değil. Lakin unutulmaması gerekiyor ki, bir kişinin evliliğe zorlanması temel insan haklarının ihlali manasına geliyor ve bu nedenle zoraki evlilikler aile içi değil, bir kamu sorunu.
Ülkemizdeki en yaygın zoraki evlilik tipleri
- Taygeldi evliliği (Analı-kızlı): Farklı cinsiyetten iki çocuğu olan iki dulun hem kendilerinin hem de çocuklarının evlenmesi.
- Kayınbiraderle evlilik (Levirat): Ağabeyin ölmesi üzerine ölen kişinin erkek kardeşinin dul kalan eşle; yani ölen kişinin kardeşinin, ölen ağabeyinin eşiyle evlenmesine deniyor. Hatta kardeş aslında evliyse, bayan ölen eşinin kardeşinin meskenine kuma olarak gidiyor.
- Baldızla evlilik (Sorarat): Dul kalan erkeğin, eşinin kız kardeşiyle evlenmesi. Öksüz kalan çocuklara üvey anne olarak seçilen teyzenin daha hoşgörülü olacağı fikriyle savunulmaya çalışılıyor.
- Kan bedeli: Aralarında kan davası olan ailelerde kan bedeline karşı maddi mallar yanında kızlarının da verildiği evlilik tipi.
- Başlık parasıyla evlenme: Başlık parası evlenecek gencin kız tarafına ödediği paraya deniyor. Nakit paranın yanı sıra altın, mesken, bahçe, tarla ve hayvan olarak da verilebiliyor.
- Berder (Berdel) evliliği: Evlilik yaşındaki iki erkeğin evlilik yaşındaki kız kardeşlerini birbiriyle değiştirmesi. Hakkari’de ‘Kepir’, Denizli ve Aydın’da ‘Değişik Yapma’, Doğu Anadolu-Güney Doğu Anadolu’da ‘Berdel’ evliliği olarak biliniyor. Genelde başlık parasından mahrum olma ya da yüksek sosyoekonomik düzeydekiler için pir, ağalık üzere bağları daha da güçlendirmek hedefiyle yapılıyor.
- Kuma getirme: Karısı kısır olan yahut erkek çocuk doğuramayan erkek, tekrar evlendiriliyor. Erkek birden fazla bayan ile birçok sefer birebir meskende yaşıyor.
- Öç alma karşılığı evlenme: Aralarında kan davası bulunan kimi aileler, karşı tarafın onurunu incitip, saygınlığını zedelemek emeliyle bu yola başvuruyor.
- Beşik kertmesi: Birbirini çok seven eş, dost, komşu yahut yakınların çocukları beşikteyken, bebeklerin ileride birbiriyle evleneceği kelamını verdiği evlilik çeşidi.
- Çocuk evlilikleri: 18 yaşından küçük bireyin, bir yetişkin ile yahut bir öteki küçük birey ile evlendirilmesi.
Zoraki evliliklerin en önemli nedenleri
- Eğitimsizlik,
- Gelenek, töre ve aşiret faktörü,
- Bayanın özgür davranışını denetim,
- Aile içi şiddet,
- Ekonomik sebepler,
- Tecavüze uğrama ve aile erdemi,
- Toplumsal ve aile içi baskı
- Göç
Zoraki evliliklerin yol açtığı problemler
- Aile içi şiddete maruz kalabiliyor
- Fizikî, duygusal, ekonomik, cinsel istismar yaşayabiliyor
- Ülke ya da yer değiştirme ve finansal olarak daima baskı görebiliyor
- Ailesinden başka tutuluyor
- Bağlardan izole oluyor
- Etraf tarafından damgalanıyor
- Travma, depresyon, anksiyete, kendine ziyan verme, yeme bozuklukları ve/veya intihara meyilli olabiliyor.
İlgili haberimiz:
Bir yanıt bırakın