Türkiye’de bayanların konuşulmayan gerçekleri

Gündemin 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü ile ağır olduğu bu devirde online pazar araştırması şirketi Next Generation Araştırma Şirketi bayanlar, erkekler ve toplumla ilgili bir kamuoyu araştırması yaptı. Araştırma Türkiye genelinde, 18 yaş üzeri, farklı sosyo-ekonomik kümelerden 2257 kişinin iştiraki ile online araştırma platformu www.benderimki.com üzerinde gerçekleştirildi. Toplumumuzla ilgili birbirinden değerli hususlara ışık tutulan araştırmanın sonuçları yazının devamında.

Fotoğraflar: Levent Kulu
 
Mesken işleri paylaşılıyor mu?
Klâsik olarak mesken işleri bayana ilişkin olarak görülür. Ancak yakın tarihte bayanların eğitim imkanlarının artması ve iş hayatında daha çok yer almaları, mesken işlerinin klasik sorumluluğunu nasıl değiştirdi?

• İştirakçilerin %71’i mesken işlerinde sorumluluğun paylaşılması gerektiğini düşünüyor.
• %27’si ise sorumluluğun bayana ilişkin olduğunu belirtirken, erkeklerin sorumlu olduğunu belirtenlerin oranı yalnızca %2.

 
Meskene parayı kim getirmeli?
Konut işleri sorumluluğu konusunda, şuur altımıza yerleşen bir genellemenin, toplum üzerinde yavaş yavaş değiştiğini gördük. Ülkemizdeki klasik aile yapımız, babayı para kazanan, anneyi de mesken işleriyle ilgilenen bireyler olarak ön plana çıkarıyor. Pekala, para kazanma sorumluluğunun kime ilişkin olduğuna dair bir değişim var mı?
 

• İştirakçilerin %65’i para kazanmanın ortak sorumluluk olması gerektiğini belirtirken, %35’i bu sorumluluğun erkeğe ilişkin olduğunu tabir ediyor.
• Hususa derinlemesine baktığımızda 18-24 yaş ortasındaki iştirakçilerin %75’i para kazanmanın ortak sorumluluk olması gerektiğini belirterek gelecek yıllarda bu hususa bakışın daha da değişeceğinin işaretini veriyor.
• Hayatın müşterek olduğuna yeni jenerasyon herkesten daha çok inanıyor.

 
Bayan – erkek eşitliği hayal mi gerçek mi?
Ülkemiz bayanlara oy verme hakkını sağlayan birinci ülkeler ortasında yer alıyor. Ancak günlük hayatımıza baktığımızda eşitlik lafta mı kalıyor yoksa nitekim var mı? Ülkemizde anayasanın 10. unsuru gereği kanun önünde bayan ve erkekler eşit haklara sahiptir. Lakin iştirakçilerin günlük hayattaki fikirleri biraz farklı.

• Araştırmaya katılan her 10 bireyden 8’i ülkemizde kadın-erkek eşitliği olmadığını düşünüyor.
• Bayan ve erkeklerin eşit olduğunu düşünen kesim sırf %2.
• Yalnızca bayan iştirakçilerin karşılıklarına baktığımızda eşitlik olmadığını düşünenlerin oranı neredeyse her 10 bireyden 9’u.

 
Türkiye'de bayana fizikî şiddetin boyutları: Bayanların %20'si şiddete uğruyor! 
 

Fotoğraf: Levent Kulu. 8 Mart 2020 Bayanlar Günü Yürüyüşü, Taksim 

Gündeme sık yansıyan en üzücü olaylardan biri eşin yahut sevgilinin bayana uyguladığı ve cinayete kadar gidebilen fizikî şiddet. Bu kademeye gelene kadar kaç bayan uğradığı şiddete sessiz kalıyor? Kaçımız bu çeşit olayları yaşadık? Bu sorulara araştırma ışık tutuyor.

• Araştırmaya katılan her 5 bayandan 1’i eşi yahut sevgilisi tarafından hayatında en az bir kere fizikî şiddete uğradığını söyledi. 
• Erkeklerdeki oran bayanların yaklaşık 3’te 1’i kadar.
• Fizikî şiddete maruz kalan iştirakçilere yaşadığı durumu kısaca anlatmalarını istediğimizde en çok uygulanan fizikî şiddetin tokat olduğunu görüyoruz. “Ve” sözünün epey sık kullanılması birden fazla halde şiddete maruz kalındığını da gösteriyor.
• Ayrıyeten araştırmanın bütününe baktığımızda görüyoruz ki fizikî şiddetle birlikte ruhsal şiddet de epey sık uygulanıyor.

Fizikî şiddete uğrayan bayanların neredeyse yarısı durumu anlatmıyor!

• Fizikî şiddete maruz kalan her 10 bireyden yaklaşık 4’ü bunu kimseye söylemiyor. 
• Her 10 bireyden yaklaşık 4’ü ise anne, baba ve kardeşi üzere 1.dereceden akrabalarıyla bu durumu paylaşıyor.
• Aileden sonra en çok paylaşılanlar ise yakın arkadaşlar oluyor. Her 3 bireyden 1’i yakın arkadaşlarıyla bu durumu paylaşıyor.

Fizikî şiddete maruz kalanların, bunu engellemek için neler yapabileceğini ve nerelerden dayanak alabileceğini biliyor musun?

• Araştırmaya katılan her 4 şahıstan yaklaşık 3’ü bildiğini belirtti. Bu oran bayanlarda, erkeklere nazaran biraz daha fazla.
• Bu bilgiye sahip olanların oranı, fizikî şiddete maruz kalmış bireylerde, şiddet görmemiş bireylere nazaran biraz daha az.

 
Ruhsal şiddet ne boyutta?

Bağırıp çağırma, küfür etme, kişiyi yetersiz hissettirme, küçük düşürmeye çalışma üzere olaylarla meydana gelen ruhsal şiddetin bir öteki tipi ise kişinin sevdiği eşyalara ziyan vermek ve kişinin istediği şeyleri yapmasını engellemek. Bilhassa en çok görülen durum ise kişiyi daima diğerleri ile kıyaslamaktır.

Ruhsal şiddet farkına varılması güç olan ve kişinin hatalı, kendine inançsız ve çaresiz hissetmesine neden olan bir şiddet çeşididir. Ruhsal şiddete bilhassa uzun müddet maruz kalan bireylerde gerilim bozukluğu, bağımlılık ve depresyon üzere tesirleri çok uzun yıllar devam eden durumlar ortaya çıkabilir.

İnsanın ruhsal sıhhatini tehlikeye atan ruhsal şiddet, araştırmada çıkan sonuçlara nazaran fizikî şiddetten daha fazla uygulanıyor. 
Her 3 bireyden 1’i hayatında en az bir kere ruhsal şiddete maruz kaldığını belirtti.
Ruhsal şiddet gördüğünü belirten bayanların oranı, erkeklerin 2 katı.
Araştırmanın ortaya çıkardığı bir öteki nokta insanların ruhsal şiddeti günlük ömürlerinde tanımlayamamaları.
Ruhsal şiddete uğrayanların %10’u bunu tanımlayamadıkları için yaşadıklarının tam olarak farkında değiller.

Ruhsal şddet gören bayanların yarısından fazlası bu bahisten bahsetmiyor

Ruhsal şiddet gören şahısların ortasında en yaygın görülen durum, bu mevzuyu kimseyle paylaşmamaları. 

• Ruhsal şiddet gören her 10 şahıstan 4’ü bundan kimseye bahsetmiyor. Yaklaşık olarak 4 kişi de yakın arkadaşlarıyla paylaşıyor.
• Yaklaşık olarak her 3 bireyden 1’i durumu ailesine anlatıyor.
• Devlet kurumlarına (polis, yargı gibi) mevzuyu iletme durumu her 25 şahıstan 1’inde,
• Ssivil toplum kuruluşlarına iletme ise her 100 bireyden 1’inde görülüyor.
• Her 10 şahıstan 6’sı ruhsal şiddeti nasıl engelleyeceğini ve bu türlü bir durumda nereden yardım alacağını bilmiyor. 
• Fizikî şiddete oranla daha çok ruhsal şiddete maruz kalınmasına karşın, nasıl bir tahlil bulunacağı ve neler yapılabileceği hakkında daha az bilgiye sahip olduğumuz görülüyor.

 
Erkeklere de soruldu! Sen şiddet uyguluyor musun?
 
“Şiddet gördün mü” yaklaşımı yerine “şiddet uyguladın mı” dediğimizde ortaya çıkan tablo daha farklı oluyor.

Şiddet gören bayan YÜZDE 20 lakin sevdiğine şiddet gösterdiğini söyleyen erkek oranı sırf YÜZDE 9!
 

• Bayanların %20’si eşinden yahut sevgilisinden hayatında en az bir sefer fizikî şiddet gördüğünü belirtirken fizikî şiddet uyguladığını belirten erkeklerin oranı sırf %9.
• Erkeklerin %6’sı eşinden yahut sevgilisinden hayatında en az bir kez fizikî şiddet gördüğünü belirtirken, fizikî şiddet uyguladığını belirten bayanların oranı %8.

NG Araştırma Şirketi'nin erkek iştirakçilere yönelik olarak sorduğu “Eşine yahut sevgiline ruhsal şiddet uyguluyor musun” sorusunun sonuçlarına baktığımızda karşımıza yeniden değişik bir tablo çıkıyor.

• Bayanların %43’ü hayatında en az bir kez ruhsal şiddet gördüğünü belirtirken, ruhsal şiddet uyguladığını belirten erkeklerin oranı sırf %16.
• Erkeklerin %22’si eşinden yahut sevgilisinden hayatında en az bir sefer ruhsal şiddet gördüğünü belirtirken, ruhsal şiddet uyguladığını belirten bayanların oranı %16.

 
İş hayatındaki bayan sayısı değişmeli mi?
Günümüzde bayanların eğitim imkanlarının geçmişe oranla artması ve toplum yapısının değişmesi, iş hayatında yer alan bayanların sayısını ve oranını da arttırdı. Pekala gelinen noktada iş hayatına katılan bayanların oranı kâfi görülüyor mu?

• Her 4 şahıstan 3’ü daha fazla bayanın iş hayatına katılması gerektiğini düşünüyor.
• Her 10 bireyden 1’i ise iş hayatına katılan bayanlarının sayısının azalmasını gerektiğini düşünüyor.

 
Bayanların iş hayatındaki en büyük sorunu
İş hayatının herkes için birçok zorluğu var. Ancak birtakım sıkıntılarla daha çok bayanlar karşılaşıyor.
Her 20 şahıstan 9’una nazaran bayanların iş hayatında yaşadığı en büyük zorluk, işyerindeki temponun yanı sıra mesken işlerinin de sorumluluğunu üstlenmesi. Her 20 bireyden yaklaşık 4’ü iş hayatında bayanların fizikî tacize maruz kalmalarını 2. en kıymetli sorun olduğunu belirtti. 3. sırada gelen sorun ise her 20 bireyden 2’sinin belirttiği, erkeklere nazaran daha fazla ruhsal şiddet görmeleri oldu. Hem erkekler hem de bayanlar bu meselelerin sıralamasında hemfikir.