Teknoloji çocukları nasıl etkiliyor?

Bundan neredeyse 20 yıl evvel çocuklar daha çok sokakta vakit geçiriyor, bisiklete biniyor, koşuyor, saklambaç, seksek, bilye üzere klâsik küme oyunları oynuyordu. Bu hayat şartları sayesinde çocuklar daha çok hareket ediyor, tabiat ile daha yakın bağ kurabiliyor, daha fazla sayıda akran ile ilgide olabiliyorlardı. Değişen ömür şartları çocukları konutlara kapattı. Çocuklarımız artık trafik yoğunluğu, park ve bahçelerin azlığı sebebi ile daha çok konutta ve yeniden azalan komşuluk bağlarımızın de tesiri ile, apartmanda kimlerin oturduğundan bir haber ve bu sebeple daha yalnızlar. Meskende kalan çocukların da tek çıkış yolu teknolojik oyun ve oyuncaklar…

Lakin değişim yalnızca sokakta değil, mesken ve aile ortamında da önemli değişimler kelam konusu. Artık sofraya verilen kıymet ne yazık ki azalmış durumda. Azalmış olmasa bile, ebeveynlerin çalışma şartları, çocukların okul saatleri, büyük kentin trafikte insanlara kaybettirdiği vakit derken, sabah ve akşam sofrada ailece, keyifli sohbet eşliğinde yemek yeme ritüeli ne yazık ki sıklığını kaybetmiş durumda. Tekrar çağdaş toplumun pazarlama dünyasının kuvvetli yaptırımı doğrultusunda, ailenin her bir ferdinin odasında bir televizyon, 9-10 yaş çocuklar dahil neredeyse ailenin her bir ferdinin cebinde telefon ve elbette meskende en az iki tablet. Bu eserler varsa kullanmamak ayıp olur niyeti ile, konutta kısa bir sohbetten ve tahminen ödev faslından sonra herkes kendi dijital dünyasına dalmakta; çocuk oyunlara, anne ve babaysa e-postalara ya da toplumsal medyaya…
 

Pekala diyeceksiniz, sorun bunun neresinde?
Sorun şurada başlıyor. Biz yetişkinlerin, hayatını kolaylaştıran ve hatta kullanmamanın anlamsız kaldığı şu günlerde, çocukların teknolojik eserler ile uzun saatler geçirmesinin önemli ziyanları kanıtlanmış durumda. Lakin asıl sorun dijital eserler ve çocuk kullanıcılar değil. Birçok sıkıntıda olduğu üzere, sorunu yaratanlar üzerinden gitmeliyiz. Yani aileler ve uzmanlar yalnızca teknolojik eser kullanımının zararlarından yakınıyorlar. Pekala bu eserlerin kullanıma başlama yaşı, kullanım sıklığı ve çocuklar için bu eserlere sığınmalarına mahzur olacak keyifli, huzurlu, eğitici ömür alanları sağlamak kimin sorumluluğunda? Asıl sorun bence eserler yahut uygulamalar değil, sorun bu eser ve uygulamaları kimin, ne sıklıkla ve ne maksatla kullandığı.

Çocukların teknolojik aletleri kullanımıyla ilgili tekliflerim şöyle:

• Çocukların teknolojik eser kullanımı ihtiyaçları ile orantılı olmalı.
• Bilgisayar ve tabletlerde yer alan uygulamalar ebeveyn denetiminden geçmiş olmalı, mühleti takip edilmeli, reklam içermemeli.
• Bilgisayar ve tablet üzere eserler ödev ve araştırma hedefi ile çocukların kullanımına sunulmalı.
• Öncelikle ebeveynler kullanım mühletleri ve sıklığı ile çocuklara örnek olmalılar.
• Bilhassa televizyon yatak odalarında olmamalı.
• Çocuklar için yaşıtları ile vakit geçirebilecekleri oyun kümeleri, okul öncesi kurumlara başlama ve devam etme imkanı sağlanmalı.
• Çocuklar ile tabiatta vakit geçirilmeli; koşmalarına, tökezlemelerine, farklı objeleri ellerine almalarına ve kirlenmelerine müsaade edilmeli.
• Mümkün ise, erken yaşta keyif aldıkları bir spor aktivitesine başlatılmalı.
• Erken yaşlardan itibaren tiyatro , müzikal ve  sergilere (kısa süreli) gitmeleri sağlanmalı. Maksat burada çocukların bu kültürel aktivitelere gidip, tüm mühlet boyunca ilgi ile ya da uygun toplumsal kurallar çerçevesinde hareket etmeleri değil. Gittiğiniz opera binasının havasını solumak, sizi bileti alırken gözlemlemek, insanların nasıl davrandığı ile ilgili fikir sahibi olmaya başlamak gelecek yıllarda kültürel aktivitelerden keyif alması için değerli bir yatırım.
• Kesinlikle her gün bir ebeveyn keyif ile çocuğuna kitap okumalı. Erken yaşlardan itibaren kendisine kitap okunan çocuklar, hem kitap okuma sevgi ve alışkanlığı kazanıyor hem de akranlarına oranla çok daha yüksek bir sözcük dağarcığına sahip olabiliyor. Geniş söz haznesi çocukların hafıza ve dikkati sürdürme üzere öğrenmeyi doğrudan etkileyen bilişsel süreçlerini olumlu istikamette etkiliyor. Geniş söz haznesi, bireylerin hafızaya dayalı öğrenme zahmeti yaşama mümkünlüğünü düşürüyor.

 
Eğitimci ve ailelerin bu durumun farkına varıp, okul ve aile ortamında olabildiğince doğal ve yaşıt takviyeli aktiflik ve programlar ile çocukların gelişimlerini desteklemeleri değerli. Çocuklar gerçek hayatta uyaran zenginliği içerisinde gelişimlerini sürdürürlerken, çizgi sinemaların izlenmesi ve çocuk dostu dijital aktifliklerin gerçekleştirilmesi, en fazla 20 dakika ve ebeveyn denetiminde sağlanabilir.

Teknolojik eser kullanımı ve obezite, teknolojik eser kullanımı ve öğrenmede %40 azalma üzere birçok araştırmanın olumsuz sonucunun, kullanım tavrı ile ilgili olduğunu unutmayalım. Gerçek dünyada keyifli bir alan yaratıp, çocuklarımızı oraya çekelim. Teknolojik aletlerin öğrenmek için değil öğrenileni pekiştirmek için, bir arkadaş olarak değil arkadaşlara ulaşmak için kullanılan bir araç olduğunu, emel olmadığını evvel biz hatırlayalım ve hem eğitimciler hem de ebeveynler olarak çocuklarımıza örnek olalım.