Dijital detoks nasıl yapılır?

Günlük hayatımızı kolaylaştıran ve memnun eden dijital aygıtları kullanmaktan kendinizi alıkoyamıyor, uzak kaldığınızda gerginlik, sonluluk yaşıyorsanız dijital bağımlı olabilirsiniz. Bağımlı olmaktan kurtulmak için formül: Dijital detoks…

Çağımız gereği teknolojiyle olan bağlantımız her geçen gün artıyor. Telefonla dakikalarca görüşme yapıyor, hiç gitmediğimiz bir adresi telefondaki programla basitçe bulabiliyor, toplumsal medyadan okul yıllarındaki arkadaşlarımızla ilgili bilgi sahibi olabiliyor hatta öğretmene ihtiyaç duymadan bir uygulamayla yabancı lisan öğrenebiliyoruz. Dijital dünya günlük ömrü kolaylaştırıyor ve insanları keyifli ediyor ancak dijital bağımlılık da gerilim ve depresyona yol açabiliyor.

Maltepe Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Anabilim Kısmı & AMATEM Ünitesi Öğretim Üyesi ve Psikiyatri Uzmanı Dr. Hidayet Ece Çelik, insanların dijital aygıtlarda geçirdiği mühlet artarken, farkında olmadan iş, arkadaş ve ailelerine daha az vakit ayırdıklarını söylüyor. Bir mühlet sonra bu dijital aygıtlarından kısa müddet uzaklaşılsa bile ıstırap hissi, gerginlik, sonluluk üzere birçok ruhsal ve fizikî belirti yaşanabildiğini belirten ve dijital bağımlılığa dikkat çeken Çelik, şöyle devam ediyor:

“Kişinin interneti ya da dijital aygıtları kullanmaktan kendini alıkoyamaması, bununla ilgili denetimini kaybetmesi, bu nedenle iş, okul, konut üzere çeşitli alanlarda sorumluluklarını aksatması, bu durumun toplumsal ya da şahıslar ortası problemlere neden olması, teknolojik aygıtlardan uzak kaldığında düşünce hissi, gerginlik, sonluluk üzere çeşitli mahrumluk belirtileri yaşaması, bu aygıtları kullanmaya yönelik ağır bir istek duyması, aygıt başında ya da internette planladığından çok daha uzun vakit geçirmesi, uzak kalmak için çok efor harcaması durumu dijital bağımlılıktır.”

Dijital bağımlılık gerçeklikten uzaklaşmaya ve uyku bozukluklarına yol açıyor

Teknoloji bağımlılığı olan bir kişinin toplumsal medyada büsbütün sanal kimliğiyle var olan bir kişinin gerçeklikten uzaklaşabileceğini belirten Çelik, günün değerli kısmını internette ya da dijital aygıtlarla geçirme eğilimi olan birtakım bireylerin ise uyku bozukluğu, beden ağrıları, anksiyete, depresif belirtiler üzere çeşitli ruhsal ve fizikî belirtiler yaşayabildiğini vurguluyor.

Toplumsal etrafına yahut işine yeteri kadar vakit ayıramadığından beşerler ortası bağlarda sıkıntılar ya da iş kayıpları görülebildiğini belirten Çelik, teknolojik aletlerin yararlarının yanı sıra bireyde bedensel ve ruhsal olarak aksiliklere da neden olduğunu da söylüyor. Dr. Çelik, insanları dijital bağımlılığa götüren süreci şöyle anlatıyor:

“Vücudumuzda gerilim hormonu olan kortizolün artması başta kardiyovasküler hastalıklar olmak üzere birçok hastalığın tetikleyicisi olabilir. Mavi ışık nedeniyle hormonlarımızın salınımı bozulabiliyor. Bu da uyku bozukluğu, halsizlik, yorgunluk, dikkat dağınıklığı üzere belirtilerin ortaya çıkmasına sebep oluyor. Toplumsal medyada oluşturulan uydurma kimlikler bir müddet sonra anksiyete, depresif belirtiler üzere çeşitli psikiyatrik sıkıntılara yol açabiliyor. Bilhassa çocuk ve ergenlerde olumsuz kimlik gelişimi, yalnızlaşma, yabancılaşma, davranış sıkıntıları ve çeşitli toplumsal olaylara duyarsızlaşma üzere belirtilere sebep olabiliyor.”

Dijital arınmaya muhtaçlık var!

Teknolojik aygıtlardan külliyen uzaklaşmak ve kullanmamanın mümkün olmadığını söyleyen Çelik, dijital detoksun teknoloji ile kurulan alakanın farkına varıp, bu bağdaki rolümüzü faal olarak yine belirlememiz manasına geldiğini belirterek, dijital detoksla, teknolojik aletlerle bağı tam olarak kesmeden, omurdaki tesirlerinin en aza indirilmesinin hedeflendiğine dikkat çekiyor. Çelik, böylelikle bireylerin kendilerine ve etrafındakilere ayırdıkları vaktin arttığını, dikkatlerini daha yeterli topladıklarını, uykularının daha nizamlı olduğunu, özsaygılarının arttığını vurguluyor.

Dijital detoksta neler yapılabilir?

Dr. Çelik, kişinin gereksinimi ve isteklerine nazaran değişebilen dijital detoksun nasıl yapılacağı konusunda şu tekliflerde bulunuyor:

• Tek bir toplumsal medya platformundan ayrılmak yahut bu alana makul mühletler ayırmak biçiminde olabildiği üzere, tüm teknolojik aygıtlardan uzaklaşma halinde de uygulanabilir.
• Toplumsal medya uygulamalarının bildirimleri kapatılabilir, bu platformlarda geçirilen müddet, çeşitli uygulamalarla denetim edilebilir.
• Kişinin daha çok ne vakit teknolojik aygıtları kullandığını gözlemlemesiyle, gereksiz olduğunu düşündüğü vakitlerde aygıtlar kapatılabilir ya da uzaklaştırılabilir.
• Bu uygulamalar sonucunda ortaya çıkan boş vakitler çeşitli aktivitelerle doldurulabilir.
• Teknoloji bağımlılığının altında yatan süreçler farmakoterapi ya da psikoterapi gerektiren süreçler de olabilir. Bu nedenle bir ruh sıhhati uzmanından da dayanak almak çoğunlukla gereklidir.